இந்தியாவின் நகர்ப்புற நிலப்பரப்பு, உலகளாவிய முக்கியத்துவம் வாய்ந்த பல பெருநகரங்களால் வரையறுக்கப்படுகிறது. இந்த நகரங்கள், இந்தியாவின் மக்கள் தொகையின் பெரும்பகுதியைத் தாங்கிக் கொள்வது மட்டுமின்றி, நாட்டின் பொருளாதாரம், வர்த்தகம், தொழில்நுட்பம் மற்றும் செழுமையான கலாச்சார மரபுகளின் அடித்தளமாகவும் திகழ்கின்றன. அவற்றின் மக்கள்தொகை, தேசிய மற்றும் உலகளாவிய அரங்கில் அவற்றின் தனித்துவமான பங்குகளைப் பிரதிபலிக்கிறது.
இந்தியாவின் நகர்ப்புற மக்கள்தொகை உச்சத்தில் இருப்பது தேசிய தலைநகர் டெல்லியாகும். 3.3 கோடி மக்களைக் கொண்ட டெல்லி, நாட்டின் நிர்வாக மற்றும் அரசியல் நடவடிக்கைகளின் மையப்புள்ளியாகும். இதன் முக்கியத்துவம் நவீன அரசியலில் மட்டுமல்லாமல், பல்லாயிரம் ஆண்டுகால வளமான வரலாறு மற்றும் கலாச்சாரப் பாரம்பரியத்திலும் வேரூன்றியுள்ளது. பல்வேறு பேரரசுகளின் மையமாக இருந்த டெல்லியின் தொன்மை, அதன் ஒவ்வொரு பகுதியிலும் பிரதிபலிக்கிறது.
2.1 கோடி மக்களைத் தன்னகத்தே கொண்ட மும்பை, நாட்டின் அதிக மக்கள் தொகை கொண்ட நகரங்களில் 2வது இடத்தில் உள்ளது.இது இந்தியாவின் வணிக மற்றும் வர்த்தகத்தின் நரம்பு மையமாகச் செயல்படுவதுடன், உலகப் புகழ் பெற்ற திரைப்படத் துறையான பாலிவுட்டின் தாயகமாகவும் விளங்குகிறது. இதன் அபரிமிதமான மக்கள்தொகை அடர்த்தி, அதன் பொருளாதார ஆற்றலுக்கும் ஈர்ப்பிற்கும் சான்றாகும்.
3வது இடத்தில் உள்ள மேற்குவங்கத்தின் கொல்கத்தா, 1.5 கோடி மக்களைக் கொண்டுள்ளதுடன், நீண்ட காலமாக இந்தியாவின் கலாச்சாரத் தலைநகரமாகப் போற்றப்படுகிறது. அதன் ஆழமான வரலாறு, இலக்கியம், இசை மற்றும் கலை ஆகியவற்றில் அதன் பங்களிப்பு ஈடு இணையற்றது. வங்காள மறுமலர்ச்சிக்கு வித்திட்ட இந்த நகரம், இன்றும் அதன் அறிவுசார் மரபுகளைத் தாங்கி நிற்கிறது.
தென்னிந்தியாவில் தொழில்நுட்பப் புரட்சியைத் தூண்டிய பெங்களூரு, இந்தியாவின் 4வது அதிக மக்கள்தொகை கொண்ட நகரமாக உருவெடுத்துள்ளது. 1.4 கோடி மக்கள் இங்கு வசிக்கின்றனர். ‘இந்தியாவின் சிலிக்கான் பள்ளத்தாக்கு’ என்று பரவலாக அழைக்கப்படும் இந்நகரம், தகவல் தொழில்நுட்பம் மற்றும் புத்தாக்கங்களின் மையமாகச் செயல்படுகிறது.
5வது இடம்பெற்ற தமிழ்நாட்டின் தலைநகரமான சென்னை, 1.2 கோடி மக்கள்தொகையுடன் இந்தியாவின் மிக முக்கியமான கலாச்சார, பொருளாதார மற்றும் கல்வி மையங்களில் ஒன்றாகத் திகழ்கிறது. அதன் துறைமுகச் செயல்பாடுகள், வாகன உற்பத்தித் துறை மற்றும் மருத்துவச் சுற்றுலா போன்ற துறைகளில் அதன் பங்களிப்பு முக்கியமானது.
